Ρατσισμος – Ενα γραμμα προς τους Ελληνες για τον Ρατσισμο

Αγαπητέ Έλληνα,

Πρέπει να μιλήσουμε.

‘Έχω σοκαριστεί με την σιωπή και την απάθειά σου πάνω στο ζήτημα του ρατσισμού. Με στεναχωρεί που θεωρείς ότι δεν είναι δικό σου θέμα, και ότι έχεις σημαντικότερα ζητήματα. Μερικά άρθρα σε εφημερίδες και website που απλά αναφέρουν τα γεγονότα στην Αμερική δεν αρκούν. Μπορούμε να κάνουμε πολλά περισσότερα ενάντια στο ρατσισμό, γιατί μας επηρεάζει και εμάς.

Ο άδικος θάνατος του George Floyd στην Μινεσότα, που πέθανε από ασφυξία ενώ ένας λευκός αστυνόμικός γονάτιζε πάνω στο λαιμό επί της ασφάλτου για 8 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα, κι ο George φώναζε “I can’t breathe”, είναι το αποκορύφωμα πολλών ετών (και δεκαετιών) βίας, αδικίας και ρατσισμού κατά των μαύρων στην Αμερική και στον κόσμο. Αυτός ο αστυνόμος δεν έλαβε αμέσως ισόβια φυλάκιση, απλά απολύθηκε, τώρα περιμένουμε ποινές για τους υπόλοιπους 3 αστυνόμους που ήταν δίπλα και απλά κοιτούσαν. Για καταλάβεις γιατί αυτό είναι πρόβλημα που σχετίζεται με το ρατσισμό (και το “λευκό προνόμιο/κατεστημένο” ή white privilege) – να σου θυμίσω τον Brock Turner, που το 2015 βίασε την Chanel Miller πίσω από κάδους σκουπιδιών ενώ εκείνη δεν είχε τις αισθήσεις της, και έλαβε μόλις 6 ΜΗΝΕΣ φυλάκισης, που μειώθηκαν σε 3, γιατί «ήταν καλός αθλητής και είχε καλή συμπεριφορά». Ναι, αυτό είναι “λευκό προνόμιο”.

Αν θεωρείς ότι αυτά που συμβαίνουν είναι στην Αμερική και μακριά από εσένα, είσαι μέρος του προβλήματος. Η θεωρία ότι δεν υπάρχει ρατσισμός στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα του “προνομιου” των λευκών, και μπορεί εσύ να μην βλέπεις πρόβλημα αλλά για ρώτα έστω ένα άτομο μειονότητας εάν έχει υπάρξει θύμα ρατσισμού στη χώρα μας.

Τα συμβάντα των τελευταίων ημερών στην Αμερική μας αφορούν όλους γιατί έχουν να κάνουν με ανθρωπιστικές και κοινωνικές αξίες, οι οποίες είναι ριζωμένες στην ελληνική ιστορία και κουλτούρα. Οι μαύροι συνάνθρωποί μας έχουν κουραστεί να φοβούνται να βγουν στο δρόμο για περπάτημα, να τους σταματάει η αστυνομία ενώ δεν έχουν κάνει τίποτα, να μην βλέπουν καμία αλλαγή σε ένα σύστημα που τους αδικεί συνεχώς. Μας χρειάζονται, να βοηθήσουμε και να σταθούμε δίπλα τους, σαν σύμμαχοι. Εάν έχεις μαύρους φίλους, γνωστούς, συνεργάτες, ελπίζω πως τους υποστηρίζεις ήδη, πως είσαι στο πλευρό τους. Αυτή σου η στάση, η συμπαράσταση και υποστήριξη, θα σε κάνει αντιρατσιστή.

“In a racist society it is not enough to be non-racist, we must be anti-racist.”
Angela Y. Davis

Φέτος, η Αμερικανική αστυνομία έχει σκοτώσει πάνω από 500 άτομα. Από αυτούς, το 25% ήταν μαύροι, παρόλο που το ποσοστό των Μαύρων είναι μόνο το 13% του πληθυσμού της Αμερικής. Κι αυτό το πρόβλημα δεν το αντιμετωπίζει μόνο η Αμερική: πόσοι μαύροι έχουν υπάρξει θύματα ρατσιστικής βίας στην Ευρώπη, Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία, Αγγλία, καθώς και στην Ελλάδα.

Το θέμα του ρατσισμού όμως δεν ξεκινάει ούτε τελειώνει με την αστυνομία. Είναι θέμα εκπαίδευσης, πολιτικής, κοινωνικής δομής. Δυστυχώς, στα ελληνικά σχολεία δεν μαθαίνουμε για την σκλαβιά που πέρασαν οι μαύροι. Και θα μου πεις, κι εμείς περάσαμε σκλαβιά, ναι, αλλά οι μαύροι μέχρι και πριν 60 χρόνια δεν είχαν δικαιώματα, κι ακόμα κι όταν απέκτησαν κάποια δικαιώματα, δεν ήταν πραγματικά ελεύθεροι.

Θυμάσαι τον Γρηγορόπουλο που πέθανε το 2008 άδικα εξαιτίας ενός αστυνόμου; Θυμάσαι πόση αδικία και στενοχώρια ένιωσες; Που βγήκες έξω να φωνάξεις για δικαιoσύνη; Σκέψου το ίδιο πράγμα να συμβαίνει καθημερινά στους γείτονές σου, στην οικογένειά σου, στην κοινότητά σου και τίποτα να μην αλλάζει. Θα έκανες το ίδιο εάν ήταν ένας αθώος μαύρος;

‘Άλλο ένα παράδειγμα – Γιάννης Αντετοκούνμπο έχει γίνει το εθνικό μας σύμβολο υπό μία έννοια τα τελευταία χρόνια, πόσο καλύτερο θα ήταν να αντιμετωπίζουμε όλους τους μαύρους με αντίστοιχο τρόπο και σεβασμό, χωρίς να είναι διεθνείς και παγκοσμίως γνωστοί μπασκετμπολίστες;

“If you are neutral in situations of injustice, you have chosen the side of the oppressor.”
Desmond Tutu

Ο ρατσισμός έχει πολλές μορφές, άλλες περισσότερο κι άλλες λιγότερο εμφανείς (microaggressions). Ένα απλό παράδειγμα είναι όταν (καμιά φορά ασυναίσθητα) κρατάς την τσάντα σου λίγο πιο σφιχτά όταν περνάει δίπλα σου κάποιος μαύρος. Ή όταν γνωρίσεις έναν μαύρο και σου πει ότι είναι Έλληνας, και τον ρωτήσεις “ναι αλλά από που είναι οι γονείς σου;” κι αυτό είναι ρατσισμός! Ή να προσπαθείς (και πάλι ίσως ασυναίσθητα) να μειώσεις τις εμπειρίες του και τη σημασία όσων σου λέει πως έχει ζήσει (gaslighting), π.χ. λέγοντάς του πως έχει άδικο όταν περιγράφει παραδείγματα ρατσισμού που έχει βιώσει. ‘Όλα αυτά είναι μέρος του τρόπου παιδείας μας, δεν σημαίνει ότι γίνονται κακοπροαίρετα. Είναι όμως σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτές οι αντιδράσεις είναι συνήθως αποτέλεσμα του ‘λευκού προνομίου’ που έχουμε, κι αυτή η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα στο να γίνουμε αντιρατσιστές.

Αν θες πραγματικά να βοηθήσεις δεν αρκεί να βάλεις μια μαύρη φωτογραφία στο Ινσταγκραμ. (Ένα κίνημα που παρεμπιπτόντως, παρεξηγήθηκε – ο σκοπός ήταν να δώσουμε χώρο για να ακουστούν οι φωνές της μαύρης κοινότητας “black community”, να σταματήσουμε τη συνήθη δραστηριότητα μας στην πλατφόρμα, να δώσουμε χρήσιμες πληροφορίες κατά του ρατσισμού και σημεία δωρεών/petitions και να διαθέσουμε την μέρα στο να ακούσουμε και να μάθουμε). Η μία αυτή κίνηση του να βάλεις ένα μαύρο τετράγωνο είναι ένα βήμα, αλλά δεν αρκεί. Σκοπός είναι να συνεχίσεις να υποστηρίζεις τη μαύρη κοινότητα και να συμμετέχεις ΕΝΕΡΓΑ στον αγώνα κατά του ρατσισμού και τον υπόλοιπο χρόνο.

Αυτός είναι και ο σκοπος του κινήματος Black Lives Matter, να δώσουμε παραπάνω σημασία στους μαύρους συνανθρώπους μας, σημασία την οποία δικαιούνται κι έχουν στερηθεί. Το σύνθημα “All Lives Matter” λοιπόν είναι άτοπο. Μια παρομοίωση που είδα στο Twitter εξηγεί αυτό το συλλογισμό πολύ απλά: Αν καίγεται ένα σπίτι, η πυροσβεστική δε θα πάει να ρίξει νερό και στο δικό σου που δεν καίγεται. Ή, είναι σε ένα τραπέζι 10 άτομα με φαγητό μπροστά τους και ένας/μια μαύρος/η, που όμως δεν έχει φαγητό. Λέει ότι πεινάει και οι άλλοι του λένε «όλοι πεινάνε!» – η διαφορά είναι πως αυτός δεν έχει φαγητό μπροστά του, ενώ οι υπόλοιποι τρώνε.

Το πρώτο βήμα και το πιο δύσκολο, είναι να αποδεχτεί κανείς ότι έχει white privilege, και πως έχει κάνει λάθος κάποια στιγμή και πως θέλει να αλλάξει στάση και να υποστηρίξει τη μαύρη κοινότητα.

Θες να μάθεις παραπάνω για την ιστορία; Θες να συμβάλλεις (οικονομικά ή μη); Θες να υποστηρίξεις την μαύρη κοινότητα; Αν η απάντηση είναι ναι, θα κληθείς να κάνεις δύσκολες συζητήσεις με φίλους και οικογένεια που ίσως θεωρούν πως δεν υπάρχει ρατσισμός. Αν ακούσεις σχόλια ή δήθεν ‘αστεία’ που κρύβουν ρατσισμό, ΜΙΛΑ, φώναξε, και συνέχισε! Αφιέρωσε χρόνο στην εκπαίδευσή σου και στην υποστήριξη όσων τη χρειάζονται. Είναι δύσκολος αγώνας και πολλές φορές κουραστικός, αλλά πολύ σημαντικός, κάθε ενέργειά μας έχει σημασία.

Εάν είσαι έτοιμος/η για αυτό, ξεκίνα διαβάζοντας βιβλία (δες παρακάτω), δες το 13th και το When They See Us στο Netflix, , μίλα με τους φίλους σου και με την οικογένειά σου, δίδαξε τα παιδιά σου, όταν βλέπεις ή ακούς ρατσιστικό σχόλιο αντιμετώπισέ το, εξήγησε γιατί δεν είναι σωστό. Δώσε ευκαιρίες στους μαύρους στη χώρα μας να γίνουν ενεργά και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας, προσπάθησε να κάνεις την εταιρία σου πιο πολυπολιτισμική, ειδικά εάν πρόκειται για πολυεθνική εταιρεία ή που δραστηριοποιείται στο εξωτερικό.

Υπάρχουν πολλές οργανώσεις και κινήματα στα οποία μπορείς να κάνεις δωρεά, αλλά υπάρχουν κι άλλες κινήσεις που δεν θα σου κοστίσουν τίποτα. Δες αυτό το βίντεο και μην προσπεράσεις καμία διαφήμιση, άστες να παίξουν. Όλα τα έσοδα από τις διαφημίσεις θα πάνε σε καλούς σκοπούς που σχετίζονται με το Black Lives Matter κίνημα.Έμαθα με χαρά ότι οργανώνεται πορεία στο Σύνταγμα την Παρασκευή 5 Ιουνίου – εάν πας, θυμήσου την οργή που νιώθεις ενάντια στο ρατσισμό να την κρατήσεις και τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.

ΥΓ: Εάν υποστηρίζεις τα δικαιώματα των LGBTQ+, εάν ακούς ραπ/χιπ χοπ κτλ και άλλα πολλά ακόμη ΌΛΑ ξεκίνησαν από τους μαύρους (δες Marsha P. Johnson, υπάρχει και ντοκιμαντερ στο Netflix). Δεν μπορείς να χρησιμοποιείς την κουλτούρα τους και τα κινήματά όταν σε βολεύει και να μην υποστηρίζεις τα ανθρώπινα δικαιώματά τους ενεργά.

ΥΓ1: Δεν βγάζω τον εαυτό μου έξω από την κατάσταση, κι αναγνωρίζω πως κομμάτι του να προσπαθήσω να μάθω περισσότερα και να υποστηρίξω, είναι και το να σου πω ότι κάτι λείπει στις πράξεις σου και ότι πιστεύω πως μπορείς να κάνεις περισσότερα, πως μπορούμε όλοι να κάνουμε περισσότερα! Δεν είναι αργά να ξεκινήσεις. Έχοντας ζήσει 10 χρόνια εκτός Ελλάδας, ελπίζω όταν γυρίσω να την βρω λίγο καλύτερη.

Κι αν ανήκεις στο χώρο της μόδας/ομορφιάς κτλ (όπως εγώ), προσπάθησε να υποστηρίζεις κι εταιρείες που ανήκουν σε μαύρους επιχειρηματίες και να προωθείς τη διαφορετικότητα, κι όταν βλέπεις εταιρείες που συνεργάζονται μόνο με λευκούς/ές influencers να τους εξηγείς τη σημασία του diversity στο χώρο της μόδας. Προσπάθησε να αναδεικνύεις μέσα από τη δουλειά σου εταιρείες που πραγματικά υποστηρίζουν τον αγώνα κατά του ρατσισμού και το δείχνουν μέσα από τις δράσεις τους. Το να αποφεύγουμε τέτοιες εταιρείες, είναι ένας ακόμη τρόπος που μπορούμε να υποστηρίξουμε μακροπρόθεσμα το Black Lives Matter και την κοινότητά τους.

Ευχαριστώ που με άκουσες και αν θες να μάθεις, είμαι δίπλα σου.